Συνέντευξη - "Βραβείο Σκαλκώτα" 2019 (News24/7)

Ο συνθέτης Ευριπίδης Μπέκος είναι μόλις 28 ετών, αλλά καταμετρά ήδη σημαντικές διακρίσεις στο ενεργητικό του, έχοντας συνθέσει σύγχρονη μουσική δωματίου, ορχηστρική και κινηματογραφική μουσική καθώς και τραγούδια. Τα έργα του έχουν παρουσιαστεί στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης το 2012 από το 6ο Εργαστήρι Σύγχρονης μουσικής Μ.Μ.Θ., από την Συμφωνική Ορχήστρα του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης & Τέχνης το 2014, την Μαθητική Συμφωνική ορχήστρα του Σύγχρονου Ωδείου Λάρισας και από άλλους χώρους που προάγουν τον πολιτισμό.

Πιο πρόσφατη επιτυχία του η διπλή βράβευση του έργου του «Νεοττιάν», στον Διεθνή Διαγωνισμό Σύνθεσης Νίκος Σκαλκώτας. Ο ραγδαία ανερχόμενος μουσικός που έχει επιλέξει να ζει και να εργάζεται στη Λάρισα, μιλά, εκ βαθέων, για μια πορεία ιλιγγιωδώς ανοδική που όμως δεν του πήρε τα μυαλά.

Με αφορμή την παρουσίαση του έργου του την ερχόμενη Παρασκευή 28 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο της επετειακής συναυλίας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών για το έτος Σκαλκώτα και τα 70 χρόνια που συμπληρώνονται από τον θάνατό του,

Ο Ευριπίδης Μπέκος μιλά στο News 24/7 για το πώς επέλεξε να ασχοληθεί με τη μουσική σύνθεση, τη μέχρι τώρα πορεία του, τις επιρροές του από τον Ν. Σκαλκώτα καθώς και τη θλιβερή ελληνική πραγματικότητα στον τομέα του πολιτισμού αλλά και γενικότερα.

Έχοντας συνθέσει και διακριθεί από νωρίς σε διαφορετικά μουσικά είδη, θα θέλαμε να μας πείτε τι είναι για σας μουσική;

«Η μουσική είναι μια παγκόσμια "γλώσσα" επικοινωνίας πανανθρώπινων μηνυμάτων, ιδανικών, συναισθημάτων και εικόνων που ανταποκρίνονται σε κάθε πτυχή της ζωής. Όπως η ίδια η ζωή έχει εναλλαγές και πολλαπλές πτυχές, έτσι θεωρώ ότι η πολύπλευρη μουσική έκφραση αντικατοπτρίζει την ίδια τη ζωή πολλές φορές. Αν και θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι ο χώρος της λόγιας μουσικής δημιουργίας είναι αυτό που με θέλγει περισσότερο και πάνω στο οποίο θέλω να επενδύσω με όλες μου τις δυνάμεις.

Η σύνθεση είναι τρόπος ζωής και εκφραστική διέξοδος. Η εκπλήρωση μιας βαθιάς ανάγκης για δημιουργία και εξερεύνηση πνευματικών και συναισθηματικών τόπων με σκοπό την αναζήτηση της ουσίας και του νοήματος της ζωής.»

Από νωρίς ξεχωρίσατε, έχετε βραβευθεί στο παρελθόν, αλλά και τώρα κερδίσατε διπλό βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό Νίκος Σκαλκώτας. Πώς νιώθετε γι' αυτή τη διπλή διάκριση;

«Η χαρά μου είναι πολύ μεγάλη τόσο για τη διπλή βράβευση αλλά και βέβαια για το γεγονός της επικείμενης εκτέλεσης του έργου από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τη διεύθυνση του καταξιωμένου διευθυντή ορχήστρας Στέφανου Τσιαλή. Είναι ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα.

Πάντοτε μια βράβευση ενός συνθέτη και του έργου του είναι μια δικαίωση, αν θέλετε, για τις χιλιάδες ώρες, τα ξενύχτια, τις ανησυχίες και τον κόπο του ώστε να κατακτήσει το ιδανικό που έχει στο μυαλό και την καρδιά του.

Βεβαίως, θεωρώ πως μια βράβευση αποτελεί επίσης και ένα τεράστιο κίνητρο για ακόμη πιο σκληρή δουλειά, για ακόμη μεγαλύτερη αφοσίωση, πάθος και ζήλο, για την επίτευξη ακόμη υψηλότερων στόχων με απώτερο σκοπό τη συμβολή στη μουσική εξέλιξη του τόπου μας -και όχι μόνο- έστω και στο ελάχιστο.»

Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας τη γέννηση αυτού του έργου; Από την ιδέα έως το γραπτό...

«Το έργο αυτό είχε ξεκινήσει να σχεδιάζεται πριν περίπου ένα χρόνο ωστόσο η προκήρυξη του διαγωνισμού «Νίκος Σκαλκώτας» λειτούργησε ως ένα μεγάλο κίνητρο για την οριστική ολοκλήρωσή του.

Η αρχική ιδέα στηρίχτηκε πάνω σε μια «αντίφαση»· στο να χρησιμοποιηθεί δηλαδή όσο το δυνατόν μικρότερης έκτασης αρχικό υλικό στο...όσο το δυνατόν μεγαλύτερου όγκου ενορχηστρωτικά έργο. Ο τίτλος «Νεοττιάν» (αρχ. «νεοττιάς») που σημαίνει η φωλιά των μικρών πουλιών, αντικατοπτρίζει τόσο τη δομή όσο και το ηχοχρωματικό του αποτύπωμα. Ο παραλληλισμός προκύπτει αφ' ενός μεν από ορισμένες ενορχηστρωτικές επιλογές με χαρακτηριστικές φιγούρες και χειρονομίες από τα ξύλινα πνευστά, αφ' ετέρου δε αποτυπώνει και τη γενική ιδέα του έργου καθώς μικρά μελωδικά μοντέλα («νεοσσοί») μετεξελίσσονται και καθ' όλη τη διάρκειά του ακολουθούν μια πορεία προς την «επιβίωσή» τους.

Βασική γενικότερη επιδίωξη υπήρξε η επίτευξη μιας απόλυτα οργανωμένης αλληλουχίας συμβάντων, υπό το πρίσμα μιας αισθητικής που αντικατοπτρίζει την εποχή μας, πάντα όμως με μια ευαισθησία και μια ανάγκη ουσιαστικής επικοινωνίας με τον ακροατή.»

Πόσο εύκολο είναι να παραμένει κάποιος προσγειωμένος, όταν παραδεδεγμένα έχει ένα τόσο μεγάλο ταλέντο που τον κάνει να ξεχωρίζει;

«Συντάσσομαι με την άποψη ότι το ταλέντο ή η κλίση προς οποιοδήποτε τομέα είναι απλά το 1. Το πόσα...μηδενικά προστίθενται ώστε αυτό να γίνει 10, 100, 1.000 εξαρτάται από το πόσο κανείς προσπαθεί γι' αυτό που αγαπά και είναι αφοσιωμένος στους στόχους του.

Διότι ας πούμε μια διάκριση ή η αναγνώριση σε ένα οποιοδήποτε αντικείμενο είναι απλά η κορυφή ενός παγόβουνου. Είναι μονάχα ένα μικρό ορατό μέρος και αυτό που δεν φαίνεται είναι οι ατέλειωτες ώρες δουλειάς, προσήλωσης και ενδεχομένως θυσιών που καλείται κανείς να κάνει όταν αποζητά την κατάκτηση υψηλών στόχων σε οποιοδήποτε τομέα.

Άρα λοιπόν, εάν κανείς ξέρει να θέτει τους στόχους του νομίζω οφείλει τουλάχιστον να προσπαθεί να μένει ανεπηρέαστος από τη μάστιγα της έπαρσης και να αναγνωρίζει το ότι εάν θέλει να εξακολουθήσει να πετυχαίνει, αυτό να το κάνει κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο έφτασε ως εκεί που έφτασε· μέσω δηλαδή της σκληρής προσπάθειας.»

Ο Σκαλκώτας είναι ένας μέγιστος συνθέτης και ταυτόχρονα ένας «μάρτυρας», που υπέφερε από το σύγχρονό του μουσικό κατεστημένο. Τι συμβολίζει για σας ο Σκαλκώτας;

«Ο Νίκος Σκαλκώτας είναι θεωρώ η προσωποποίηση ενός ιδεώδους αφοσίωσης, προσωπικού αγώνα ταγμένου υπέρ υψηλοτάτων ιδανικών και φυσικά ταπεινοφροσύνης και σεμνότητας. Χαρακτηριστικά δηλαδή μιας προσωπικότητας, η οποία είναι βέβαιο ότι θα μνημονεύεται και θα τιμάται εσαεί.

Συνθετικά, αν και ανήκε στη «Δεύτερη Σχολή της Βιέννης» νομίζω πως, με ένα χαρισματικό τρόπο, εξέλιξε αν θέλετε την τεχνοτροπία του δωδεκαφθογγισμού, ενσωματώνοντας στοιχεία των μουσικών καταβολών του. Παράλληλα, η διαχείριση του υλικού του έχει πραγματοποιηθεί με έναν υποδειγματικό τρόπο κατά τον οποίο το τελικό ηχητικό αποτέλεσμα παρόλο που βασίζεται πάνω σε διαφωνίες, παραμένει σαγηνευτικό για τον ακροατή μιας και γνωρίζουμε ότι ο ίδιος διέθετε το χάρισμα μιας σπάνιας εσωτερικής ακοής.

Όμως, είναι πραγματικά θλιβερό το γεγονός της ανύπαρκτης αναγνώρισής του στη χώρα μας όσο ήταν εν ζωή και θα συμφωνήσω πλήρως με τον όρο «μάρτυρας». Για το λόγο αυτό εύχομαι να λάβει παγκόσμια τη θέση που αρμόζει ιστορικά σε μια τόσο μεγάλη μουσική προσωπικότητα.»

Έχετε επιλέξει ως βάση την Ελλάδα και μάλιστα τη Λάρισα, την ώρα που οι περισσότεροι συνάδελφοί σας φεύγουν στο εξωτερικό, προκειμένου να κάνουν μία αξιόλογη καριέρα στη μουσική. Ας ξεκαθαρίσουμε εδώ, ότι είμαστε πολύ χαρούμενοι που επιμένετε να εργάζεστε από την Ελλάδα. Νιώθετε να σας δυσκολεύει ή να σας περιορίζει αυτή η επιλογή;

«Είναι αλήθεια ότι στο εξωτερικό οι προοπτικές είναι πολύ πιο διευρυμένες στον καλλιτεχνικό τομέα σε σχέση με τη χώρα μας. Ως εκ τούτου, κι εγώ συνεχίζω τις σπουδές μου στην Αγγλία, ταξιδεύω συχνά στην Ευρώπη και παρακολουθώ στενά τα τεκταινόμενα στη διεθνή μουσική σκηνή.

Η ελληνική πραγματικότητα στον τομέα του πολιτισμού αλλά και γενικότερα είναι θλιβερή, ωστόσο ακόμη διατηρώ μια αισιοδοξία και θέλω να φανώ χρήσιμος. Σίγουρα κι εδώ υπάρχουν ευκαιρίες και λαμπρές εξαιρέσεις από τον γενικό κανόνα αλλά είναι περιορισμένες και επισκιάζονται από τη γενικότερη κατάσταση που επικρατεί.

Τώρα, για το εάν νιώθω κάποια δυσκολία ή περιορισμό μέχρι στιγμής θα απαντούσα πως όχι μιας και ως τώρα υπήρξα αρκετά τυχερός ώστε να καταφέρω να ακούσω ζωντανά πολλά από τα έργα μου από καταξιωμένους μουσικούς, μουσικά σύνολα και ορχήστρες με αποκορύφωμα φυσικά την επικείμενη συνεργασία με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Παρ' όλα αυτά, σίγουρα διατηρώ μια επιφύλαξη για το μέλλον και είμαι ανοιχτός σε κάθε προοπτική που αφορά τη δραστηριοποίηση εκτός συνόρων.»

Κάποτε ο Χατζιδάκις είχε πει ότι οι παρέες γράφουν ιστορία. Στη δική σας περίπτωση φαίνεται ότι οι οικογενειακοί δεσμοί γράφουν ιστορία. Πόσο σημαντικοί είναι για σας οι στενοί συνεργάτες; Πρόσωπα που σας γνωρίζουν καλά και εκτιμάτε την κρίση τους; Πρόσωπα που πιθανόν σας βοηθούν να προχωρήσετε τη σκέψη σας;

«Προέρχομαι από μια οικογένεια με έντονες καλλιτεχνικές ανησυχίες παρόλο που κανένας από τους δυο γονείς δεν ασχολείται επαγγελματικά με την τέχνη, τουλάχιστον σε βιοποριστικό επίπεδο. Μεγαλώσαμε λαμβάνοντας έντονα καλλιτεχνικά ερεθίσματα και πάντα υπήρχε η πλήρης υποστήριξη και ενθάρρυνση σε κάθε βήμα.

Επίσης, ως τώρα είχα την τιμή να συνεργαστώ με αρκετούς καταξιωμένους καλλιτέχνες και προσωπικότητες είτε προερχόμενους από τον ακαδημαϊκό χώρο ή το χώρο του τραγουδιού και έχω αποκομίσει σίγουρα πάρα πολλά στοιχεία τα οποία οδήγησαν στη διαμόρφωση και της δικής μου προσωπικότητας.

Ωστόσο στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφερθώ στον καθηγητή μου κύριο Χρήστο Σαμαρά ο οποίος έχοντας μια τάξη σύνθεσης που πλέον αναγνωρίζεται και σε παγκόσμιο επίπεδο με πολλαπλές βραβεύσεις μαθητών του, μου έδωσε την ευκαιρία πριν κάποια χρόνια να μαθητεύσω δίπλα του. Θεωρώ λοιπόν ότι υπήρξε μια από τις καθοριστικότερες αν όχι η πιο καθοριστική προσωπικότητα που επηρέασε και διαμόρφωσε την μετέπειτα εξέλιξή μου πάνω στο χώρο της λόγιας μουσικής.»

Είστε πολύ νέος, ωστόσο διδάσκετε ανώτερα θεωρητικά. Τι παίρνετε και τι δίνετε μέσα απ' αυτή τη διαδικασία;

«Η διδασκαλία των ανωτέρων θεωρητικών είναι μια διαδικασία που για μένα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και επί τις ουσίας είναι και μια έκφραση της βαθύτατης αγάπης μου για το αντικείμενο. Πιστεύω ότι τα θεωρητικά είναι ένα απόλυτα δημιουργικό γνωστικό πεδίο που θέλει φαντασία, αισθητική ευαισθησία και σφαιρική γνώση και όχι όπως δυστυχώς πολλές φορές παρουσιάζεται -ως μια σειρά κανόνων και απαγορεύσεων ασύνδετων με την ίδια τη μουσική πράξη και ιστορία.

Αν και πράγματι ξεκίνησα να διδάσκω σχεδόν αμέσως μετά την απόκτηση του βασικού τίτλου σπουδών (έχοντας λάβει όλα τα πτυχία των θεωρητικών νωρίτερα) από την πρώτη στιγμή το συναίσθημα που κυριαρχούσε πέρα από το αίσθημα της ευθύνης ήταν πραγματικά η ανάγκη όχι απλά να μεταφέρω μια σειρά πληροφοριών στο μαθητή αλλά να καταφέρω να κατανοήσω και εγώ την κάθε περίπτωση ξεχωριστά ώστε να ανοίξουν δίαυλοι επικοινωνίας με απώτερο σκοπό την επίτευξη των προδιαγεγραμμένων στόχων.»

Πως νιώθετε που το διπλά βραβευμένο έργο σας, Νεοττιάν, θα το ερμηνεύσει η αρχαιότερη Ορχήστρα της χώρας;

«Είναι ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα και νιώθω ιδιαίτερα ευτυχής γι' αυτό. Το να ακούσει ένας νέος συνθέτης το έργο του παιγμένο από μια επαγγελματική ορχήστρα και πόσο μάλλον από μια ορχήστρα με τόσο μεγάλη ιστορία και σημασία για τον τόπο του είναι αναμφίβολα θα έλεγα μια "εμπειρία ζωής", ιδίως όταν αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά.

Γνωρίζω πολύ καλά, όπως φαντάζομαι και όλο το μουσικόφιλο κοινό της χώρας, ότι η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών είναι μια ορχήστρα που τον τελευταίο αιώνα ουσιαστικά λειτουργεί ως η αιχμή του δόρατος του πολιτισμού και της μουσικής εξέλιξης στον τόπο μας. Συνεπώς, η τιμή είναι πάρα πολύ μεγάλη και εύχομαι και το έργο να φανεί αντάξιο των προσδοκιών τόσο της ορχήστρας όσο και του κοινού.»

Σκέφτεστε να φύγετε, έστω για ένα μικρό χρονικό διάστημα, στο εξωτερικό;

«Αν και οι συνθήκες μέχρι στιγμής δεν έτυχε να συντελέσουν στο να χρειαστεί να διαμείνω για παρατεταμένα διαστήματα στο εξωτερικό, σίγουρα αυτό αποτελεί μια προοπτική. Πόσο μάλλον εάν οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες αυτό θα συμβεί έχουν να κάνουν με την εκπλήρωση μουσικών στόχων και δημιουργικών ευκαιριών.

Άλλωστε, αν και οι σπουδές μου στην Αγγλία λόγω του ερευνητικού τους χαρακτήρα δεν απαιτούν απαραιτήτως τη διαμονή μου εκεί, γνωρίζω ότι ενδεχομένως είναι και μια φυσική εξέλιξη των πραγμάτων κάποια στιγμή να υπάρξει η ανάγκη να εγκατασταθώ σε κάποια χώρα του εξωτερικού. Παρ' όλα αυτά όμως η αλήθεια είναι ότι θα ήθελα να προσφέρω στον τόπο μου, αν οι συνθήκες φυσικά το επιτρέψουν.

Τέλος, έχουμε περάσει σε μια εποχή που αφενός το να ταξιδέψει κανείς ιδίως εντός Ευρώπης είναι πάρα πολύ εύκολο, αφετέρου το διαδίκτυο είναι η βασική πηγή όχι μόνο πληροφοριών αλλά και βασική πλατφόρμα καλλιτεχνικής προβολής. Συνεπώς, πιστεύω ότι μια ολοκληρωμένη παρουσία και σωστή χρήση και αξιοποίηση του διαδικτύου είναι κάτι που επίσης πρέπει κανείς να λαμβάνει σοβαρά υπ' όψιν του.»

Ποιο είναι το πιο «τρελό» μουσικό σας όνειρο;

«Στη σημερινή εποχή νομίζω ένα από τα όνειρα κάθε συνθέτη είναι να καταφέρει να παραμείνει εξολοκλήρου αφοσιωμένος στην τέχνη του εξασφαλίζοντας παράλληλα και το βιοπορισμό του μέσα από αυτή, με τη διδασκαλία να αποτελεί επιλογή και όχι ανάγκη.

Τώρα, σε μουσικό επίπεδο δεν νομίζω ότι μπορώ να δώσω μια σαφή απάντηση καθώς το "τρελό" μουσικό όνειρο δεν είναι σίγουρα ένα μεμονωμένο έργο ή μια παραγωγή. Θα έλεγα περισσότερο ότι θα ήταν συνθήκη εκείνη που θα ευνοούσε την ύπαρξη μιας πιο άμεσης και ρεαλιστικής εκφραστικής διεξόδου· κάτι το οποίο δεν είναι άλλο από το να μου δίνεται η ευκαιρία συνεργασίας με ορχήστρες, μουσικά σύνολα και ανεξάρτητους εκτελεστές, ώστε να υπάρχει μια συνεχής ροή έργων που εκτελούνται ζωντανά και δεν παραμένουν στο συρτάρι.»